Amatör Denizciler İçin Yunan Adaları Gezi Kılavuzu: PELEPONNISOS (MORA)

^{PELEPONNISOS****}(8/2013, 9/2016)

(MORA YARIMADASI)

Mora Yarımadası Yunanistan’ın en güneyindeki ana kara parçasıdır. 1893 yılında insan eliyle yapılmış olan Korint Kanalı ile adaya dönüşmüştür.

Mora Yarımadasında tarih öncesi dönemlerden beri yerleşim olmuştur. Bronz Çağda Avrupa’nın ilk önemli uygarlığı kabul edilen Miken Uygarlığı Mora Yarımadasına hükmetmiş. Merkezi, günümüzde de ziyaret edilebilen, Miken şehri yarımadanın kuzeydoğusundadır.

Mora Yarımadası 395 yılında Doğu Roma (Bizans) İmparatorluğunun hakimiyetine girmiş. Osmanlılar yarımadaya ilk saldırısını 1358 yılında gerçekleştirmiş. 1463-79 döneminde Venedik kaleleri Osmanlılar tarafından ele geçirilmiş. 1699 yılında Karlofça Anlaşması ile Mora Venediklilere bırakılmış ve Mora Krallığı kurulmuş. Ancak halk tarafından benimsenmeyen bu yönetim 1715 yılında Osmanlılar tarafından yıkılmış. Yerel halk tarafından desteklenen Osmanlılar büyük bir savaş olmadan Mora’da hakimiyetini yeniden kurmuş.

Mora Yarımadası Yunan Bağımsızlık Savaşında önemli rol oynamış. 1821 yılında yarımadanın önemli bölümü ele geçirilmiş. 1828 yılında Navarino Körfezinde Osmanlı-Mısır donanmasının bozguna uğratılması ile Bağımsız Yunan Devletinin ilk başkenti Nafplion olmuş.

Şehir devletlerinden gelen temsilcilerin katıldığı ilk olimpiyat oyunları MÖ 776 yılında Olimpia’da yapılmış. Olimpia’dan başka antik Yunan kentleri (Korint ve Miken), surlar içindeki Ortaçağ kıyı şehirleri (Methoni, Koroni, Pilos, Monemvasia) gibi görülebilecek önemli yerleri olmasına rağmen Mora fazla turistik değildir. Ancak hemen yakınındaki adalar (Poros, Spetses Hydra) yatçılar tarafından fazlasıyla tercih edilmektedir.

Bağlama/Demir Yerleri

Poros (AL) [37°29’.896N 023°27’.331E]

Bakınız POROS

Spetses (AL) [37°15’.694N 023°09’.873E]

Bakınız SPETSES

Hydra (DY) (37°21’.06N 023°27’.96E)

Bakınız HYDRA

Monemvasia (L) [36°37’.114N 027°10’.275E]

Bakınız MONEMVASIA

Elafonisos (DY) [36°28’.209N 022°58’.541E]

Bakınız ELAFONISOS

Porto Kayio (DY) [36°25’.827N 022°29’.138E]

Demir Yeri. Porto Kayio Mora Yarımadasının en güney ucundaki Ak Tainaro’nun (Matapan Burnu) 3 nm kadar kuzeyindeki büyük bir koydur. Tarihte, motorlu teknelerin olmadığı zamanlarda, Matapan karışık denizi ile denizcilerin korkulu rüyası imiş. Günümüzde motoru olan yatla geçiş olağan. Her iki yönden geçişte herhangi bir sorun yaşamadım. Porto Kayio sert havalarda sığınma yeri olarak gösteriliyor.

Koya girince güneyde yaklaşık 15 yapının bulunduğu yerleşim yeri, kuzey taraftaki tepede manastır ve kale var. Güneydeki küçük iskele eskiden 1 m derinlikte iken, sonrasında sentetik malzemeden yapılmış iskele ile uzatılmış. (Kış aylarında bu uzatma iskele kaldırılıyor olsa gerek). Derinlik 2,5 metre civarında. Hemen dipte tonoz taşları var, kısa iskeleye muhtemelen bu tonozlarla bağlanılır iken, günümüzde uzun zincir bırakarak kıçtankara olunuyor. İskele 3 tekne kapasiteli. Bu nedenle tekneler genelde alargada kalıyor. Kıyıya fazla yanaşılmadan 10 m derinliğe demir bırakılması tavsiye olunur. Kaiyo’nun karşısında, deniz dibi kısmen sert kum ve küçük taşlı sert zemine sahip. Görerek demir atmak ve demirin tuttuğuna emin olmak gerekir. Mümkünse denize girip çıpanın durumu kontrol edilmeli. Koy melteme korunaklı ancak gece soluğan aldığından rahatsız.

Porto Kayio, Peleponnisos/Yunanistan

Porto Kayio, Peleponnisos/Greece

İskele, Porto Kayio, Mora Yarımadası/Yunanistan

Porto Kayio, Mora Yarımadası/Yunanistan

Ak Tainaro (Cape Matapan), Peleponnisos/Greece

Ak Tainaro (Cape Matapan), Mora Yarımadası/Yunanistan

Methoni (DY) [36°48’.491N 021°42’.659E]

Demir Yeri. İonya Denizi’ndeki Methoni, muhtemelen Mora Yarımadasının en etkileyici demir yeridir. Koyun batısındaki yarımadanın üzerinde çok büyük bir Venedik kalesi var. Kalenin hemen ucuna da Osmanlılar sempatik bir kule inşa etmişler. Ünlü İspanyol yazarı Servantes burada tutsak kalmış.

Kalenin dibindeki liman küçük balıkçı teknelerine ayrılmış. Kuzeye bakan geniş kumsalın açığında 4 metre derinlikte alargada kalınıyor. Dip genelde kum ve iyi demir tutuyor. Ancak bazı yerlerde zemin sert, bazı yerlerde tonoz taşları var ve bazı yerlerde şehir kalıntıları bulunuyor. Dikkatli olmakta fayda var. Koy oldukça büyük, fakat aynı zamanda da kalabalık. Kıyıda balıkçıların kullandığı iskeleye botu bağlayarak karaya çıkılabilir. Deniz tarafından kaleye giriş yok. Kıyıdan içeriye doğru 5-10 dakika yürüme mesafesinde süpermarketler ve köy merkezi bulunuyor.

Methoni, Mora Yarımadası/Yunanistan

Methoni, Peleponnisos/Greece

Methoni, Mora Yarımadası/Yunanistan

Methoni, Peleponnisos/Yunanistan

Pilos (Pylos) (DY) [36°55’.073N 021°41’.950E]

Ana Liman. Mora Yarımadasının güney batısında, İonya Denizinde bulunan boyu 3 nm, eni 2 nm gibi büyük bir koy olan Ormos Navarinou’nun hemen girişinde doğu yakasında bulunur. Koyu batısında uzanan dar Sfaktira Adası korumaktadır. Adanın kuzeyinde denize açılan dar kanal sığ olduğundan kullanılmamalıdır. Güneydeki kanaldan girildikten sonra sancak taraftaki Navarin Kalesi geçilince liman ve sonrasında da yat limanı bulunmaktadır. Kasabadan kuzey güney istikametine uzanan limanın doğuya bakan ucuna 5-6 ziyaretçi tekne aborda olabilmektedir. Ancak burası hakim rüzgara açık olduğundan ziyaretçi yatların yer bulunması durumunda hemen doğusundaki, girişi kuzey tarafında bulunan yat limanına bağlanması uygun olacaktır.

4 tane pontonu bulunan yat limanının pontonları genelde yerli teknelerce kullanılmaktadır. Ziyaretçi yatların girişteki büyük mendireğin iç tarafına bağlanması beklenmektedir. Bu mendireğin girişe doğru yarısında derinlik uygun olup ziyaretçi yatlar tarafından kullanılmaktadır. Bu mendireğe 5-6 tekne aborda olabilmektedir. Fazla yer olmadığından genelde üst üste 2 tekne aborda olarak bağlanmaktadır. Yine de yer yoksa bazılarında tonoz olan iskeleler arasında boş bulunan yere kıçtankara bağlanılabilmektedir. Hiç yer olmadığında benim yaptığım gibi bir pontonun ucuna aborda olmak mümkündür. Ancak rüzgarlı havalarda iskelenin eni fazla olmadığından pek güvenli görünmemektedir. Bir tonoz alıp, 4 yerden karaya bağlanarak ve 12 usturmaça kullanarak zarar almadan barınabildik.

Turquoise Yat Limanında, Pylos, Mora Yarımadası/Yunanistan

Yat Limanı, Pylos, Mora Yarımadası/Yunanistan

Kaleden Liman ve Yat Limanın görünüşü, Pilos/Yunanistan

Liman, Pylos, Peleponnisos/Yunanistan

Sert havalarda rahatsız olsa da bağlanacak yer bulamayan tekneler liman ile yat limanı arasında alargada kalmaktadırlar.

Liman, Pylos, Peleponnisos/Yunanistan

Gezilecek Yerler

Nafplion (Navplion, Nafplio) (05/2008)

Mora Yarımadasının kuzey doğusunda Argolic Körfezinin sonunda yer alan Nafplion Yunanistan’ın ilk başkentidir. 1829 yılında Birinci Helen Cumhuriyeti’nin (First Hellenic Republic) resmi başkenti ilan edilen Nafplion Yunanistan Krallığı (Kingdom of Greece) döneminde de başkentin 1834 yılında Atina’ya taşınmasına kadar başkentliğini korumuştur.

1540 yılında Osmanlıların hakimiyetine geçen şehre Mora Yenişehir adı verilmiş.

Ortaçağlardan beri önemli bir liman kenti olan Nafplion’da günümüzde büyük bir liman bulunmaktadır. Ziyaretçi yatlar bu limana bağlanabilmektedir.

Genelde Türk mimarisinin etkisindeki Nafplion’un merkezi Yunan ana karasının belki de en sevimli şehri. Şehirde 3 tane cami var. Birisi katedral (Agios Georgios), birisi şimdi duvarları yıkılarak çirkin bir sinemaya dönüştürülmüş, bir diğeri ilk kez Yunan Parlementosu’nun toplandığı yer. Şirin Osmanlı çeşmeleri, suları akmıyorsa da sevimli hava veriyor.

Bir diğer etki Venediklilerden geliyor. Meydanın hemen arkasında trafiğe kapalı dar sokak, caminin yanından itibaren sevimli restoranlarla dolu. Masalar yolda. Taverna O Vasilis en iyisi imiş.

Palamidi Hisarı’na ya şehir merkezinden yaklaşık 1.000 merdivenden çıkılarak, ya da şehrin hemen dışından arabayla ulaşılabiliyor. Biz gittiğimizde ekonomik kriz nedeniyle 14:45’de kapandığı yazıyordu. Yunanistan’da birçok yerde müzelerin 15:00’den önce kapandığını gördük. Özellikle tepelerdeki kaleye akşam serinliğinde çıkma planlarımız işe yaramadı, bu nedenle artık mümkünse bu tür yerlere sabah hava ısınmadan çıkmayı tercih ediyoruz. Şehirden Palamidi Kalesine merdivenlerden çıkmak manzara açısından bile değer. 600 merdiven sonra surların ilk bölümüne, 933 merdiven sonrasında da müzenin kapalı kapısına ulaşıyorum.

Liman girişinin hemen ortasında denizdeki Bourtzi (Burç) Venedikliler tarafından 1473 yılında denizden gelen saldırılara karşı şehri koruma amacıyla yapılmış. Hoş bir manzarası var. Akronafplia (Osmanlılar zamanında iç kale) surları boyunca yürümek hoş. Ayrıca yarımada (burun) kenarında düzenlenmiş patikada uzunca yürüyüş yapmak mümkün.

Nafplion, Mora Yarımadası/Yunanistan

Bourtzi, Nafplion, Mora Yarımadası/Yunanistan

Palamidi Kalesi, Nafplion, Mora Yarımadası/Yunanistan

Nafplion, Mora Yarımadası/Yunanistan

Palamidi Hisarı, Nafplion, Mora Yarımadası/Yunanistan

Nafplion, Mora Yarımadası/Yunanistan

Methoni

Venedik’ten doğu pazarlarına giden yol üzerinde bulunan Methoni, korsanların eve dönen bazı Venedik tüccarları tutsak etmesi ile 1125 yılında Venedikliler tarafın ele geçirilmiş. 12. yüzyılda Methoni'de bir kale kurulu imiş. 1500 yılında Osmanlılar tarafından ele geçirilen Methoni 1532 yılında Hastane Şövalyeleri (St John Şövalyeleri, Malta Şövalyeleri olarak da bilinir) tarafından alınmış, sonrasında 1686 yılında Venedikliler geri dönmüşler, 1715 yılında ise tekrar Osmanlıların kontrolüne girmiş.

Methoni’nin turistik önemi tamamen kaleden ve hemen önüne yapılan Osmanlı kulesinden gelmektedir. Methon isimli kayanın üzerinde kule yapımına Venedikliler tarafından başlanmış, ancak Türkler kaleyi aldıktan sonra kuleyi tamamlamışlar. Kulenin etrafında surlar var. Kule hem limanı gözetlemek için, hem fener, hem de hapishane olarak kullanılmış. Servantes de bu kulede tutsak kalmış. Günümüzde kale ve kule müze olarak kullanılıyor. Şehirde deniz kenarında plaj ve restoranlar bulunuyor, biraz içeri doğru yürüyünce kasaba merkezine ulaşılıyor. Gidilmişken 10-15 dakika kasaba içinde yürünebilir. Ekmek için fırına, diğer ihtiyaçlar için marketlere gidilebilir, ya da kafede biraz oturup dinlenilebilir.

Venedik Kalesi ve Türk Kulesi, Methoni, Mora Yarımadası/Yunanistan

Venedik Kalesi, Methoni, Mora Yarımadası/Yunanistan

Türk Kulesi, Methoni, Mora Yarımadası/Yunanistan

Methoni, Mora Yarımadası/Yunanistan

Pilos (Pylos)

Pilos, İtalyanca ismi ile Navarino Osmanlı tarihinde önemli yer tutmuş. 1500 yılında Osmanlılar bölgeyi ele geçirdikten sonra Navarino’da deniz üssü kurmuşlar. 1204 yılında Dördüncü Haçlı seferi sonrasında Navarin Körfezi’nin kuzey geçidindeki Eski Kale kurulmuş, Osmanlılar da Körfezin güney girişini tutmak için Yeni Kaleyi yapmışlar. Yunan Bağımsızlık savaşının başlaması ile 1821 yılında Yunanlılar aylarca kaleyi kuşatmış, sonunda teslim olan Türk halkı katletmişler. Tarihe Navarino Massacre diye geçen olayda 3.000 kişiden kaçabilen 160’ının dışında teslim olan tüm Türk halkı öldürülmüş. 1825 yılında Mısır’dan İbrahim Paşa Pilos’u almış ve Osmanlı ve Mısır garnizonları Yeni Kaleye kurulmuş. 1827’de İngiltere, Fransa ve Rusya Londra’da antlaşma imzalayarak Osmanlılar ile 1821’de ayaklanan Yunanlılar arasında ateşkes yapılmasını ve vergi ödemesi karşılığında Yunanistan’a bağımsızlık verilmesini amaçlamışlar. Osmanlı ve Mısır donanması Navarino Körfezi’nde demirli iken İngiliz, Fransız ve Rus ortak donanması barışçıl olarak körfeze girmiş. Ancak Mısır savaş gemisinden ateş açıldığı bahanesi ile yaklaşık 2 kat daha büyük olan Osmanlı donanmasına saldırarak, hazırlıksız yakalanan armadayı birkaç saat içinde yok etmiş ve Yunanistan’ın bağımsızlığına yol açmış. Bu savaş tarihte yelkenlilerle yapılan son büyük deniz savaşı olarak ta geçmiş.

Günümüzde Pilos’da görülebilecek tek önemli yer Osmanlıların yapmış olduğu Yeni Kale’dir ve Yunanistan’ın en önemli Deniz müzesini barındırmaktadır. Şehir merkezinden 10 dakikalık yürüyüşle erişilebilmektedir. Kalede ayrıca eskiden cami olan Ayasofya Kilisesi görülebilir. Minarenin bir kısmı hala durmaktadır.

Pilos’da ayrıca körfezin çeşitli yerlerinde ve adacıkta bulunan savaş anıtları, kuzeydeki eski kale ve antik çağlardaki kalıntılar (Nestor’s Palace) görülebilir. Ancak bunlar için tekne turu veya araba kiralamak gerekiyor.

Yeni Kale, Pilos, Peleponnisos/Yunanistan

Ayasofya Kilisesi, Yeni Kale, Pilos, Peleponnisos/Yunanistan

Deniz Müzesi, Yeni Kale, Pilos, Peleponnisos/Yunanistan

Pilos, Peleponnisos/Yunanistan

Epidaurus (Epidavros) (2008)

Mora Yarımadasının kuzeydoğusundaki arkeolojik alan esasen antik tiyatrosu ile meşhur ve de Yunanistan’ın en büyük antik tiyatrosu. MÖ 4. yüzyılda 34 sıralı olarak yapılmış, Roma döneminde üst kısma 21 sıra daha eklenmiş. ilk Yunan dramaları burada oynanırmış. Şimdi de 13.000 kişilik tiyatroda yaz aylarında drama oynanırmış ve oldukça meşhurmuş. Her Yunan oyuncunun gönlünde burada oynayabilmek yatarmış. Sahne arkası tamamen yıkık ve bazı taşlar müzede sergileniyor. Daire şeklindeki sahnenin tam ortasında bir kişinin ayakta durabileceği bir taş var. Bu taşın üzerine çıkıp konuşunca gerçekten çok muhteşem bir yankı oluşuyor. Hemen 1 metre uzaklaşınca konuşan bu yankıyı duyamıyor. Bu açıdan çok ilginç. Zaten bu taşın (yer seviyesinde) üzerine çıkıp resim çektirebilmek ve birkaç söz söyleyip muhteşem yankıyı duyabilmek için sıra oluşuyor.

Epidaurus Antik Tiyatrosu, Epidavros, Mora Yarımadası/Yunanistan

Antik Miken (Archaeological Site of Mycenae) (2008)

Korint’in 42 km güneyinde bulunan Mycenae yerleşim bölgesinden geçerek tepeye doğru 2 km. kadar gidilince antik şehre varılıyor. Burada bir aslanlı kapı ve biraz duvar dışında pek fazla bir şey yok. Fakat Yunanlılar buraya çok değer veriyorlar, çünkü burası Truva’ya saldıran Agememnon’un şehri. Üzerinde 2 aslan figürünün bulunduğu kapı MÖ 13.yüzyıldan kalma. Hemen sağda yuvarlak bir mezarlık var. Tepelik yerde sarayın kalıntıları var. Sadece taş, hayal bile edemiyorum, nasıl bir saraydı burası, Tepede surların dibine doğru giden gizli merdiven var. Işıklandırılmamış olduğundan içeri pek girilemiyor. Kuzeydoğu kapısı iyi durumda. Belki 1,2 metre eninde 2 metre yüksekliğinde, ancak bir atlı geçebilir o da başını eğerse. Müze aşağıda, bazı buluntular müzede sergileniyor, demek onun için antik şehirde pek bir şey yok. Orijinali Atina Arkeoloji Müzesi’nde bulunan Agemmemnon’un altın ölüm maskesi müzenin en ilgi çekici parçası Bana ilginç gelen üzerinde 4 tane şişi olan toprak mangal. Acaba şiş kebabının (souvlaki) memleketi burası mı? Yoksa milattan önceleri de bu şiş kebabı yaygın mıydı?

Birkaç yüz metre aşağıda bir mezarlık (tomb-tholos) var. Bir Mycenae kralı silahları, yiyecek ve içecekleri ile buraya gömülmüş. Büyük taş blokları ile yapılmış kubbeli büyük odanın yanında karanlık bir oda var, daha önceki ölülerin kemikleri varmış, fakat şimdi içi boş bir mağara görüntüsünde.

Mycenae Antik Kenti Giriş kapısındaki aslanlar, Peloponnisos/Yunanistan

Mezarlık, Mycenae Antik Kenti, Peleponnisos/Yunanistan

Saray Kalıntıları, Mycenae Antik Kenti, Peleponnisos/Yunanistan

Mycenae Antik Kenti, Peleponnisos/Yunanistan

Kuzeydoğu Kapısı, Mycenae Antik Kenti, Peleponnisos/Yunanistan

Tomb-tholos, Mycenae Antik Kenti, Peleponnisos/Yunanistan

Mycenae Antik Kenti, Peleponnisos/Yunanistan

Müze, Mycenae Antik Kenti, Peleponnisos/Yunanistan

Korint Antik Kenti (Ancient Korinthos)

Korinthos’dan 8 km içerideki Korint Antik Kenti binaları ve tapınakları ile Miken Antik Kentine göre çok daha anlaşılabilir durumda. Apollo tapınağının sütunları, imparator Agustus’un kızkardeşi Octavia’ya adanmış tapınağın kalan 3 kısa sütunu, meydanı ve müzesi görülebilir. Buradaki görevlinin söylediğine göre Büyük İskender burada Yunan Kralı olmuş ve burayı dünyanın merkezi ilan etmişmiş. Odeon biraz makul durumda, antik tiyatronun ise tiyatro olduğu anlaşılmıyor bile.

Ancient Korinthos, Peleponnisos/Greece

Didiyma Cave (Didima Mağarası) (Ekklisia Agios Georgios)

Epidavros-Porto Heli yolu üzerinde Didiyma Cave (Didima Mağarası) bir diğer ilginç yer. Ana yoldan sapınca 500 metre ilerde küçüğü, 1 km. içeride de büyük olan oyuk var. İlginç olanı küçüğü, yuvarlak, daire biçiminde, çapı 200-300 metre var. Merdivenden aşağıya iniyoruz, içinde 2 küçük kilise (Ekklisia Agios Georgios) var. Böyle düzgün bir oyuk, insan eliyle yapılmadıysa dedikleri gibi bir meteor açmış olabilir de, nerede bu meteor! Büyük oyuk (mağara) heyelan sonucu oluşmuş, ana yoldan da görülebiliyor. Orası için yürümek gerekiyor.

Agios Georgios Kilisesi, Didima Mağarası, Mora Yarımadası/Yunanistan

Didima Mağarası, Mora Yarımadası/Yunanistan

Prehistoric Cave of Franchthi

Porto Heli’nin 13 km kuzeyindeki 8.000 yıllık iskeletlerin çıkarıldığı Franchthi Antik Mağarasının Yunanistan’ın en eski yerleşim yeri olduğu söyleniyor (11.000 yıl öncesi). Deniz kenarına gelince kayalıklar üzerindeki işaretlenmiş patikadan 20 dakika kadar yürümek gerekiyor. Bu mağara Odessius ve adamlarının Troya savaşından evine dönerken Syclopes (tek gözlü dev) tarafından tutsak edildiği mağara imiş. Şimdi mağaranın önü ve arkası çökmüş kayalık durumunda, fazla görülecek bir şey kalmamış. Ben ise nedense sarkıt dikitlerin olduğu büyük bir mağara bulacağımı zannetmiştim.