SAKIZ

SAKIZ^****   (6/2012, 6/2015, 9/2017, 6/2018)

(CHIOS, KHIOS)

Çeşme’nin karşısında, Anadolu’ya 4 nm uzaklıkta olan Sakız Adası’nda yaşam Neolitik çağa kadar uzanmaktadır. MÖ 7. yüzyılda aralarında Efes ve Milet’in de bulunduğu 12 Ion Liginden birisi olan Sakız, sonrasında Hellenistik, Roma, Bizans ve Osmanlıların hakimiyetine girmiştir. 1822 yılında Samosluların kışkırtmasıyla Osmanlılara karşı ayaklanan ada halkı büyük bir kıyıma uğramış. 1881 yılındaki depremde de ada büyük hasara uğramış. Ada sakız adını buraya özgü ağaçlarından (sakız, mastik) almıştır. Günümüzde sakız bir çok gıda ve parfümeri maddelerinde kullanılmaktadır. Adanın güneyindeki Sakız köyleri görülmeyi hak ediyor.

Bağlama/Demir Yerleri

Chios (AL)  [38°22’.021N 026°08’.418E]

Ana Liman. Limanın güney tarafı en korunaklı kısım görünmekle beraber burada yerel teknelerin tonozları yaygın. Makul havada batı rıhtımı fazla rahatsız edici değil. 

Chios Kasabası, Sakız Adası/Yunanistan

Langadha (L) [38°28’.637N 026°07’.430E]

Rıhtım. Chios kasabasının yaklaşık 8 nm kuzeyinde bulunan Ormos Kolokithias (Körfezinin) güney batı köşesindeki köy. Balık restoranları ile ünlüdür.

Langadha, Sakız Adası/Yunanistan

Ormos Salagona (DY)  [38°13’.250N 025°54’.820E]
Demir Yeri. Sakız Adasının güney batısında, demir atılabilecek 5 tane küçük koy barındıran körfez içinde yer alıyor. Körfez içinde karaya bir kıstakla bağlı yarımadanın doğusundaki ikinci koy. Körfezdeki en geniş olan koyun girişinde derinlik 10 m. 5 m derinliğe kadar ilerleyip ince kuma demir atılıp alargada kalınabilir. Sahilden 80-90 metre boyunca dip kayalık. Sonra kum, eriştelik ve taşlık bölgeler var. Görerek demir atmalı. Sahil çakıl, arkasında dere var. 

 Ormos Salagona, Sakız Adası/Yunanistan

Ormos Salagona, Chios Island/Greece

Ormos Lorrias, Avlonia (DY) (38°13’.38N 025°53’.58E)
Demir Yeri. Avlonia, Ormos Lorrias Ormos Salagona’nın hemen batısında, kuzeye giren koy. Kıyı kumsal, dip kum, deniz çok berrak, 10 m derinlikte dip görünüyor. Ancak alargada kalmak için koy dar. 5-10 m derinliğe demir atıp kayalara bağlanmalı. Kıyıda yerleşim var.

 Avlonia, Sakız Adası/Yunanistan

Avlonia, Sakız Adası/Yunanistan

Mesta (L, DY)  [38°17’.360N 025°55’.826E]

Liman ve Demir Yeri. Adanın batısında güneye doğru inen koyun sonunda. Güneyli havaya kapalı. İskelenin ucuna 3 tekne aborda olabilir. Askeri limanda yüksek feribot rıhtımına kıçtankara bağlanılırsa, uzun paseralla ile dahi karaya ulaşmak mümkün değil, sadece botla karaya çıkılabiliyor. Bu açıdan alargada kalmak daha uygun olabilir. Liman Başkanlığı (port authority) hemen rıhtımda. Sakız Adası’nın en iyi korunmuş Ortaçağ kenti Mesta, limandan 3-4 km uzakta. Vakti olanların taksi tutup gitmeleri tavsiye olunur. İskelenin hemen karşısındaki restoranda wi-fi bulunuyor, yemekler de fena değil. 

 Mesta İskele, Sakız Adası/Yunanistan. Arkada feribot iskelesine bağlı tekneler

Mesta Feribot İskelesi, Sakız Adası/Yunanistan

Faro Taverna, Mesta Limanı, Sakız Adası

Gezilecek Yerler

Chios (Sakız Kasabası)

Kasaba 1881 yılındaki depremde büyük ölçüde yıkılmış, günümüzde rıhtım boyunca hiçbir özelliği bulunmayan yapılar bulunuyor. Şehrin görülebilecek en ilginç yeri Kale olsa gerektir. Bizans döneminde yapılan kalede, 1566 yılında adanın Osmanlıların egemenliğine geçmesi ile Türk mimarisi etkin olmuş. Evleri, cami, mezarlık ve hamam gibi eserleri, bakımsız olmasına rağmen bizim için heyecan verici. Kaleyi gezerken Türkçe dahil çeşitli dillerde basılmış olan etrafta gezilecek yerleri gösteren bir haritayı içeren broşürü edinmekte fayda var. Rıhtımın arka sokaklarındaki çarşı da görülebilecek yerlerdendir.  

Chios, Sakız Adası/Yunanistan

Pyirgi

Pyrgi, mimarisi ile oldukça ilginç ve sempatik. Binalara önce siyah astar boya yapılıyor, sonra beyaz badana sürülüyor. Bu badana çeşitli şekillerde kazınarak ilginç bir görünüm ortaya çıkarılıyor.

Pyirgi, Sakız Adası/Yunanistan

Olympoi

Bir diğer ortaçağ Sakız köyüdür. Taş evleri bir sur duvarı yapacak şekilde birbirine birleşiktir. Ortaçağda düşmanlardan korunma için iç kesimlere yapılan bu köylerin evleri bir kale oluşturacak gibi dizilmişler.

Olympoi, Sakız Adası/Yunanistan

Mesta

Mesta en iyi korunmuş ve en meşhur Sakız köyü. Kale içindeki binalar taştan yapılmış, sık ve yükseklikleri aynı gibi. Böylece saldırılarda halk damdan dama atlayarak kaçma şansı bulurmuş.

Mesta, Sakız Adası/Yunanistan

Nea Moni

Sakız kasabasının 10 km kadar batısında bulunan Nea Moni Sakız Adası’nın en meşhur manastırıdır. Tarihi 11. yüzyıla uzanan manastır mozaikleri ile ünlü. Rehber kitabımızda buranın rahibe manastırı olduğu yazıyor. Son rahibe ölünce tekrar keşişlere kalacakmış. Gittiğimizde içeride rahipleri görüyoruz. Dışarıda ise son rahibenin mezarı var. Demek ki artık burası erkeklere kalmış!

1822’de Osmanlılara karşı ayaklanan Sakız Adası, Osmanlıların sert müdahalesi ile karşılaşmış. Güvenli diye bu manastıra sığınan 3.500 kişi de kurtulamamış. Bir şapelde sergilenen kafatasları da Osmanlılar tarafından bu manastırda öldürülen insanların kemikleri imiş…

Nea Moni, Sakız Adası/Yunanistan

Avgonyma

Nea Moni’ye en yakın yerleşim yeri olan Avgonyma güzey Sakız köylerinden daha ferah bir köy. Meydandaki tavernada öğlen yemeği için uğranılabilir. Fiyatlar düşük, kalite makul.

Avgonyma, Sakız Adası/Yunanistan

Anavatos

Bir dağ köyü olan Anavatos günümüzde nispeten terkedilmiş, az insan yaşıyor. Tepedeki kaleye çıkan yol yenilenmiş, merdivenli yolla rahatça çıkılabiliyor. Osmanlılara esir düşmek istemeyen yerli halktan yüzlercesi bu tepeden atlayarak intihar etmiş. 

Anavatos, Sakız Adası/Yunanistan

Moni Moundon

Sakız’ın bir diğer önemli manastırı, kapalı ve harabe durumda. Yılda bir gün (29 Ağustos) 

açılırmış. Kilisenin kapısı kilitli, fakat bahçeye açılan kapıda kilit yok.

 Moni Moundon, Sakız Adası/Yunanistan

Langadha (Langada)

Langada balık restoranlarının bulunduğu küçük bir kıyı köyüdür. Notos Restaurant (Antonio’nun yeri) Türkler arasında çok meşhur. Yemekler oldukça lezzetli, porsiyonlar çok büyük, hesap da oldukça makul.

 Langada, Sakız Adası/Yunanistan

Notos Restaurant, Langada, Sakız Adası/Yunanistan